Czym i jak dawniej leczono w Nowem

Opracowanie to stanowi uzupełnienie dziejów opieki zdrowotnej w Nowem opisanych w dwóch wcześniej wydanych książkach: Dzieje aptekarstwa w Nowem (do 1951 roku) oraz Z dziejów opieki zdrowotnej w Nowem (do II wojny światowej). Tym razem skupiono się na zagadnieniu czym i jak dawniej leczono w Nowem, a stało się to możliwe za sprawą zachowanych dwóch spisów inwentarzy aptecznych z 1923 oraz 1945 roku, dwóm zachowanym receptariuszom wewnętrznym apteki z 1870 i 1938 roku oraz cennika aptecznego z 1903 roku. Książka opisuje wybrane surowce lecznicze i gotowe leki z okresu XIX wieku i pierwszej połowy wieku XX. 

Autor opracowania – emerytowany farmaceuta, dr Leszek Marszałł, całe swoje zawodowe życie spędził w nowskiej aptece. Choć jego dzieło nie wyczerpuje zagadnienia, to prezentuje najciekawsze, czasem dziwne i niezwykłe, niespotykane dzisiaj przykłady leków i metod leczniczych.

Spis treści

Od Autora 7

Wstęp 9

Surowce pochodzenia
roślinnego 11

Biedrzeniec 11

Bukko 12

Cascara sagrada, czyli święta kora 12

Chinina 13

Cykuta 15

Cytwar 17

Dyptam jesionolistny, czyli Gorejący Krzew Mojżesza 18

Dziewięćsił bezłodygowy 20

Elemi 20

Granatowiec 21

Gumiguta 22

Gwajakowiec, czyli drewno życia 23

Jalapa 24

Kalafonia 24

Kamala 25

Katechu 26

Kino 26

Kolokwinta 27

Kolombo 28

Konopie indyjskie 28

Koso 30

Kroton 30

Kwasja 31

Lulek czarny 32

Mirra 33

Narecznica samcza 34

Olibanum, czyli kadzidło 35

Opium 36

Ratania 38

Sałata jadowita 39

Sandarak 40

Senega 41

Serpentaria 41

Smocza krew 42

Smrodzieniec, czyli czarcie łajno 42

Tamaryndowiec 44

Wilżyna 44

Złocień maruna 45

Surowce pochodzenia
zwierzęcego 46

Ambra 46

Gąbka morska 47

Kamienie rakowe 47

Kantarydy, czyli muchy hiszpańskie 48

Kefir 50

Koszenila 51

Kości sepia, czyli mątwy 51

Krew kozła 52

Pijawki 52

Piżmo 54

Skorupy ostrygowe 56

Stonogi 56

Strój bobrowy 57

Żółć wołowa 58

Grzyby 60
Grzyb jeleni 60

Postacie leków 62
Eliksiry 62

Łakocie z dawnej apteki w Nowem 63

Miody lecznicze, miodki i octomiody 65

Powidełka – Electuaria 67

Syropy 68

Alkohol i spirytusy lecznicze 70

Piwa 78

Wina 80

Przyprawy lecznicze 85
Cynamon 85

Goździki 86

Kardamon 87

Szafran 88

Wanilia 89

Varia 91
Leki i receptury pod patronatem

świętych 91

Czym i jak mógł leczyć się Jakub

Komierowski – bohater Nowego

z czasów napoleońskich 94

Mumia, czyli asfalt 95

Teriak, czyli driakiew 96

Epidemie i zarazy 98

Wykaz skrótów użytych

w bibliografii 103

Bibliografia 105