Łiskawica. Psë

Wznowione wydanie dwóch pozycji kaszubskojęzycznych autorstwa poety i prozaika Stanisława Janke.

Smutne dzieciństwo. Surowe życie. Brak miłości. Męka codzienności. Krótkie chwile życia wyobraźni… Takie określenia mogą się pojawić po lekturze debiutanckich form epickich Stanisława Jankego. Musiało minąć sporo lat, aby Janke jako kaszubskojęzyczny autor powieści powrócił. W 2015 roku po 27 latach od pierwszego wydania znowu wychodzi Łiskawica, a po 24 latach ponownie publikowane są Psë. Mnóstwo rzeczy się w literaturze kaszubskiej w tym czasie zmieniło. W nowych realiach społeczno-politycznych kaszubskość można wyrażać w przeróżny sposób, bez obawy o cenzurę czy konsekwencje administracyjne. Współczesne przypomnienie takich utworów, jak Łiskawica oraz Psë pozwala na prześledzenie procesu wzrastania literatury kaszubskiej, umożliwia również odpowiednie docenienie artystycznego wysiłku, jaki włożył pisarz w stworzenie tych utworów. (…) Łiskawica w warstwie fabularno-realistycznej jawi się jako opowieść o kaszubskim dziecku, sierocie wychowywanej przez babkę, a potem przez wujostwo w latach sześćdziesiątych XX wieku. Bohater powieści – Marcin – przeżywa swoją samotność, ciężką egzystencję, a także – co najważniejsze – doznaje uczuć religijnych, które zamiast uwznioślać i tworzyć porządek, potęgują jego poczucie zagubienia i beznadziei. Opowiadanie Psë w skali mikro zagęszcza doświadczenie samotności i niemocy w obrazie wioski zagubionej gdzieś na kaszubskich pustkach. Świat przedstawiany z punktu widzenia małego chłopca wygląda nieatrakcyjnie, w ciemnych barwach, zagraża swoją obcością i niezrozumiałymi prawami dorosłych ludzi. Mężczyźni i kobiety są dla siebie oschli, twardzi oraz niedostępni. Wokół panują niesprzyjające warunki do życia, nikt się nie potrafi swobodnie uśmiechnąć czy bezinteresownie podać rękę. Miłość do natury oraz naiwność wobec dorosłych, jaką przejawia chłopak, zostaje wystawiona na wielką próbę. To tylko najbardziej widoczna warstwa; pod nią znajdują się kolejne...