Nagroda "Pomeranii"

Skra Ormuzdowa dla Akwarium Gdyńskiego

 

Od 1985 r. redakcja „Pomeranii” oraz kolegium redakcyjne tego miesięcznika przyznają Skry Ormuzdowe, czyli nagrody dla osób i instytucji, które szerzą wartości zasługujące na publiczne uznanie, propagują kulturę kaszubską i inną pomorską czy podejmują społeczne inicjatywy w dziedzinie kultury. Symbolika Ormuzdowych Skier została zaczerpnięta z arcydzieła literatury kaszubskiej autorstwa Aleksandra Majkowskiego. Autor tworząc przed laty tę opowieść czerpał z mitologii starożytnych Persów, w której napotkamy dwie postacie, półbogów, półaniołów związane z siłami dobra i zła – to Ormuzd i Aryman. Według opowieści A. Majkowskiego zeszli się oni dawno temu na kaszubskiej ziemi. Ormuzd siał na polu świetliste skry – symbol dobra działającego dla swej krainy. Zły Aryman próbował je gasić wysyłając zastępy sępów, które nie zdołały jednak stłumić żaru świetlistego dobra. Przesłanie dla czytających dzieło A. Majkowskiego było i jest jedno – będziesz skrą Ormuzdową – tzn. będziesz w imię dobra, pracował na rzecz kaszubsko-pomorskiej krainy. Pomysłodawcą nagrody miesięcznika „Pomerania” Ormuzdowych Skier był w latach 80. XX wieku wieloletni redaktor tego czasopisma społeczno-kulturalnego Wojciech Kiedrowski. Pracę na rzecz swej ojczyzny kaszubsko-pomorskiej widział na różnych płaszczyznach – kultury, działalności obywatelskiej, społecznej i wielu innych składowych, które z pewnością determinuje czas, przestrzeń i otoczenie, bo przecież Pomorze zmienia się dynamicznie i ten proces będzie trwał. W zamyśle W. Kiedrowskiego ta nagroda miała być przyznawana osobom i instytucjom działającym w małych społecznościach, bez rozgłosu, w trudnych warunkach środowiskowych i przezwyciężających pewne bariery oraz ograniczenia.

 

W piątek, 18 marca 2022 roku w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku wręczono Skry za 2021 r. Od wielu lat mam przyjemność prowadzić galę Skier. Czasem żartuję, że jestem już etatowym prowadzącym. W tym roku na scenie Ratusza Staromiejskiego w Gdańsku pomagała mi w tej kwestii Karolina Serkowska-Sieciechowska – nauczycielka j. kaszubskiego, wielokrotna laureatka Dyktanda Kaszubskiego – przeszło dekadę pracowaliśmy w redakcji „Pomeranii”. Oczywiście nie zabrakło fragmentu Remusa dotyczącego walki Ormuzda i Arymana, który w tym roku Karolina Serkowska-Sieciechowska odczytała z pierwszego wydania tej książki z 1938 roku. Dzień przed galą otrzymałem tę książkę w darze ze zbioru Wojciecha Kiedrowskiego od jego małżonki Renaty Kiedrowskiej. Odczytanie z tej właśnie książki jest dla mnie i z pewnością także dla wielu innych pewnym symbolem przywołującym postać wieloletniego redaktora naczelnego "Pomeranii" i pomysłodawcy jej nagrody. Wśród tegorocznych laureatów znalazło się bliskie mi Akwarium Gdyńskie, które od dekady realizuje m.in. projekt „Kaszuby na Fali/Kaszëbë na Wale” umożliwiający dzieciom i młodzieży poznawanie bałtyckiej fauny i flory w języku kaszubskim. Kaszubskie Forum Kultury oraz Gdyński Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego są partnerami tego projektu. Podczas gali Skier, miałem okazję wygłosić laudację. Nagrodę w imieniu Akwarium odebrała Magdalena Domańska, która w ostatnich latach koordynuje wspomniany, kaszubski projekt. Podczas uroczystości obecna była także Joanna Chęcińska, która blisko dziesięć lat temu była pomysłodawczynią i realizatorką projektu „Kaszuby na Fali/Kaszëbë na Wale”. W imieniu Rady Miasta Gdyni gratulacje Akwarium przekazał radny Rady Miasta Gdyni – Zenon Roda oraz Renata Gleinert – członek Zarządu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdyni. Akwarium Gdyńskie jest mi bliskie z kilku względów: pielęgnowania kaszubszczyzny, mojego miasta Gdyni oraz części dawnego wykształcenia uzyskanego na studiach inżynierskich i magisterskich - Wydziału Nauk o Żywności i Rybactwa dawnej Akademii Rolniczej w Szczecinie, a obecnego Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego. Spora część zagadnień, które niegdyś poznawałem była związana z zasobami i biologią morza. W tym czasie byłem częstym gościem biblioteki MIR-PIB w Gdyni przy ul. Kołłątaja, która w swych zbiorach posiadała rzadkie publikacje, których poszukiwałem. Po bibliotece Wydziału Chemii Politechniki Gdańskiej było to najważniejsze miejsce w Trójmieście związane z literaturą mojej dawnej dziedziny studiów. 

Poza Akwarium Gdyńskim nagrodzeni Skrami Ormuzdowymi zostali: Regina Białk, Karola Bober, Zyta Górna, Adam Hebel, Irena Peplińska oraz Małgorzata Połomska. 

Podczas uroczystości zostało wręczone stypendium dziennikarskie im. Izabelli Trojanowskiej. Tegorocznym stypendystą został Piotr Pastalenc. Cześć artystyczną zapewniły: Świeckie Gzuby z Kociewia oraz Teatr Danuty Miszczyk z Kaszub.

Gratuluję wszystkim laureatom z Kaszub i Kociewia!

 

Andrzej Busler

 

Poniżej zamieszczam laudację Akwarium Gdyńskiego, którą wygłosiłem podczas gali Skier Ormuzdowych 18 marca 2022 roku w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku:

Jednym z obowiązkowych punktów dla zwiedzających Gdynię są odwiedziny w Akwarium Gdyńskim – niezwykłej instytucji, położonej na krańcu Mola Południowego na styku morza i lądu. Któż z nas nie oglądał w tym miejscu setek gatunków ryb, organizmów morskich z różnych stron świata, a także nie zapoznawał się z wieloma informacjami o naszym Bałtyku, ale też o innych dalekich wodach?

Nawiązując do Akwarium Gdyńskiego większość z nas ma dodatkowe skojarzenie – ta myśl przywołuje Morski Instytut Rybacki ‒ Państwowy Instytut Badawczy, który jest najstarszą placówką prowadzącą badania morza i rybołówstwa w Polsce z rodowodem sięgającym okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jego początki związane są z 1921 rokiem, kiedy polskie władze państwowe powołały protoplastę MIR-u, czyli Morskie Laboratorium Rybackie w Helu przeniesione w 1938 roku do Gdyni. To właśnie w tym miejscu mieści się dziś siedziba Akwarium Gdyńskiego uruchomionego wiele lat później, bo w 1971 roku, a będącego w strukturze MIR-u.

Wspominając o Akwarium Gdyńskim i MIR-PIB, które stanowią nierozerwalną całość należałoby mówić o wieloletniej pracy badawczej związanej z zasobami morza, rybołówstwem, ekologii, działalności naukowej, wystawienniczej i promującej to wszystko co związane jest z biologią morza, ale dziś będę mówił o czym innym, nawiązując do działalności tej instytucji. Będę mówił o jej związkach i pracy na rzecz Kaszub.

Laureatki Skier Ormuzdowych za 2021 rok. Fot. Sławomir Lewandowski

Od lat mam zaszczyt prowadzić galę Skier Ormuzdowych. Fot. Sławomir Lewandowski

Fragment Remusa o Skrach Ormuzdowych prezentował Karolina Serkowska-Sieciechowska. Fot. Sławomir Lewandowski

Nagrodę odebrała Magdalena Domańska z Akwarium Gdyńskiego. Fot. Joanna Chęcińska

Skry Ormuzdowe czekają na laureatów. Archiwum Magdalena Domańska

Dawna i obecna koordynatorka kaszubskiego projektu z Akwarium Gdyńskiego - Magdalena Domańska (po lewej) i Joanna Chęcińska (po prawej). Archiwum Magdalena Domańska

Gdynianie podczas Skry - od lewej: Andrzej Busler, Magdalena Domańska, Zenon Roda, Renata Gleinert i Joanna Chęcińska. Fot. G. Gosk

Skra Ormuzdowa 2022. Fot. Sławomir Lewandowski