Gdyńskie dzielnice Kochowo – Babie Doły (część 2)

Gdyńskie dzielnice

Kochowo – Babie Doły (część 2)

W obecnym numerze „Pomeranii” powracamy do cyklu, związanego z przeszłością Gdyni oraz tematu dzielnicy Babie Doły, w międzywojniu zwanej Babim Dołem, a jeszcze dawniej określanej terminem Kochowo. Termin określający to miejsce ‒ Babi Dół znajdziemy m.in. w zachowanych dokumentach przedwojennego Komisariatu Rządu w Gdyni, powołujących do życia Szpital Zakaźny wraz z ośrodkiem kwarantanny dla załóg jednostek morskich zawijających do portu w Gdyni. Budynek szpitala ulokowano około kilometr w głąb wąwozu, a dla statków wybudowano niewielki pomost przy brzegu Zatoki Puckiej. Babie Doły stały się jedną z dzielnic Gdyni w 1971 roku. Od wielu lat są kojarzone z jednostką wojskową i osiedlem dla żołnierzy i ich rodzin. Jego charakterystyczną cechą jest  usytuowanie na uboczu Gdyni. Tak jak wspomniano, zdecydowana część mieszkańców dzielnicy to wojskowi, a w niewielkiej części ludność kaszubska związana dawniej i częściowo dziś z rzemiosłem rybackim. Główne części mieszkalne Babich Dołów składają się z dwóch części: osiedla bloków mieszkalnych zlokalizowanych przy ulicach: Dedala i Ikara oraz kolonii domów jednorodzinnych tzw. „Rybaki”, przy ul. Rybaków.

Jednostka wojskowa

Kolejne skojarzenia związane z Babimi Dołami to lotnisko wojskowe Marynarki Wojennej oraz okazały jar – Babi Dół, związany z ostatnimi godzinami bohaterskiej obrony Kępy Oksywskiej w 1939 r. pod dowództwem płk. Stanisława Dąbka, który nie chcąc iść do niemieckiej niewoli popełnił w tym miejscu samobójstwo – 19 września 1939 r.

Po II wojnie światowej ‒ w czasach zimnej wojny ‒ rozkazem  Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 grudnia 1951 r. na Babich Dołach został powołany 34 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego na bazie eskadry myśliwskiej 30 Pułku Lotnictwa MW. Numer jednostki wojskowej to: 3651. Przez kilka dekad działalności, jednostka przechodziła wiele przekształceń podlegając na przemian Marynarce Wojennej oraz  Dowództwu Wojsk Obrony Powietrznej Kraju. Zmieniał się sprzęt, samoloty, dowódcy i kadra jednostki. Wśród mieszkańców okolicznych dzielnic Gdyni wspomniana jednostka i lotnisko były kojarzone przez wiele lat z charakterystycznym odgłosem myśliwskich samolotów odrzutowych. W 1994 r. postanowiono zreorganizować lotnictwo MW i powołano Gdyńską Brygadę Lotnictwa MW. Konsekwencją tego była decyzja o rozformowaniu 34 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Na jego bazie powstał w 1995 r. 1 Dywizjon Lotniczy MW oraz 3 Batalion Zabezpieczenia w składzie Brygady Lotnictwa MW. 42 Polowe Warsztaty Lotnicze przekształcono w 42 Dywizjon Techniczny. Wraz z pojawieniem się w 2002 r. w polskiej MW amerykańskich fregat rakietowych typu Oliver Hazard Perry – ORP Kościuszko i ORP Pułaski do 1 Dywizjonu Lotniczego trafiły śmigłowce SH-2G Super Seasprite, tworząc w ten sposób nowy rodzaj lotnictwa – lotnictwo pokładowe. W 2003 r. 1 Dywizjon Lotniczy przekształcono w 28 Eskadrę Lotniczą MW, zaś na bazie 3 Batalionu Zabezpieczenia powstała 43 Baza Lotnicza MW w Gdyni-Babich Dołach, która przejęła także ludzi i sprzęt rozwiązanego 42 Dywizjonu Technicznego.

Charakterystyczny widok na Babich Dołach – samolot TS-8 Bies. Fot. Andrzej Busler

Szkoła

Szkoła Podstawowa nr 28, będąca jednym z mniejszych tego typu obiektów w Gdyni powstała w 1957 r. jako filia nieistniejącej Szkoły Podstawowej nr 15 na pobliskim Obłużu. W początkowym okresie mieściła się w sztabie jednostki wojskowej, po roku przeniesiono ją do baraku po jednostce Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP – obecnie Straż Graniczna – SG). W 1961 r. przekształcono ją w samodzielną SP nr 28, a w 1967 r. wmurowano kamień węgielny pod nowy budynek szkolny. W 1976 r. szkoła otrzymała imię Lotników Polskich, a sztandar ufundowała pobliska, wspomniana Jednostka Wojskowa nr 3651. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i na początku nowego tysiąclecia szkoła była modernizowana i remontowana. W  latach 1998‒1999 wzbogaciła się o kompleks sportowy, a jej budynki scalono łącznikiem co ułatwiło funkcjonowanie. W 2000 r. utworzono w niej pierwszą klasę integracyjną. W 2001 r. szkolnej bibliotece nadano imię pilotów: Andrzeja Leśnika i Bolesława Sobani, z tutejszej jednostki, którzy zginęli 5 czerwca 1981 w trakcie wykonywania lotu szkoleniowego ‒ ich samolot rozbił się na pasie lotniska. Obecnie, opisywana placówka edukacyjna to Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 6 w Gdyni skupiająca SP nr 28 oraz Przedszkole nr 30.

 Pamiątkowy obelisk ‒ Tym co serce i młodość poświęcili Lotnictwu i Ojczyźnie służąc na Lotnisku Oksywie-Babie Doły. Fot. Andrzej Busler

Fot. Andrzej Busler

Fot. Andrzej Busler

Fot. Andrzej Busler

Kościół pw. Matki Boskiej Licheńskiej i św. Jerzego

Parafię erygowano w 1989 r. przez biskupa Mariana Przykuckiego i początkowo otrzymała za patrona – św. Jerzego. Wybór wiązał się oczywiście z wojskowymi korzeniami tej dzielnicy. W 1992 r. po intronizacji obrazu Matki Boskiej Licheńskiej Bolesnej Królowej Polski, przekazanego w darze przez ks. Eugeniusza Makulskiego z Lichenia, parafia zyskała drugą patronkę – Matkę Boską Licheńską i stała się miejscem sanktuaryjnym. Wchodzi w skład Dekanatu Oksywie. Pierwszym proboszczem parafii był ks. Edmund Skierka (1989‒2009), a następnie ks. Kordian Gulczyński.

Charakterystyczne miejsca

Wjeżdżając do głównej części dzielnicy w okolice przystanka końcowego linii autobusowej powita nas widok dawnego samolotu wojskowego TS-8 Bies – to symbol przeszłości oraz teraźniejszości tego miejsca. Przemieszczając się w stronę plaży w porze letniej natrafimy na kąpielisko Gdynia – Babie Doły o długości 100 m oraz charakterystyczne  łodzie rybackie z oznaczeniami OBŁ. Najbardziej znanym miejscem kojarzonym z nadmorską częścią Babich Dołów są ruiny torpedowni z czasów II wojny światowej, wchodzącej w skład ośrodka Badań Broni Podwodnych Kriegsmarine oraz Luftwaffe, składającego się z dwóch obiektów: w Oksywiu (Torpedo Versuchsanstalt  Oxhöft) i Babich Dołach (Torpedowaffenplatz Gotenhafen-Hexengrund). Testowano tutaj torpedy, odpalając je w kierunku Juraty i Jastarni.  Po II wojnie światowej torpedownia na Babich Dołach stopniowo popadała w coraz większą ruinę. Taki stan trwa dalej. Plaża w Babich Dołach z ruinami torpedowni  stała się na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat planem kilku filmów. Najbardziej znanym był jeden z odcinków serialu Czterej pancerni i pies zatytułowanym Brzeg morza w 1966 r. Ciekawostką jest fakt, że w tych scenach zagrało wielu żołnierzy z pobliskiej jednostki. Wspomniana plaża była także planem filmów Superwizja w 1990 r. i Miasto z morza w 2009 r., a także jednego z odcinków serialu Netfliksa – 1983 oraz serialu Kryminalni w latach 2004‒2008. Dziś ruiny torpedowni przyciągają tysiące ptaków, które możemy podziwiać z nieodległego brzegu.

Charakterystyczne ulice – Dedala i Ikara związane z lotniczą przeszłością i teraźniejszością Babich Dołów. Fot. Andrzej Busler

Dzielnica Babie Doły jest kojarzona błędnie z siedzibą lotniska. W rzeczywistości lotnisko wojskowe funkcjonujące przez lata pod nazwą Gdynia Babie Doły znajduje się w sąsiedniej gminie Kosakowo. Jego działalność jest oczywiście powiązana z jednostką wojskową mającą swą siedzibę na wspomnianej gdyńskiej dzielnicy ‒ Babie Doły. W 2006 r. rozpoczęto prace nad przejęciem lotniska wojskowego na potrzeby cywilne. W sierpniu 2007 roku samorządy Gdyni i Kosakowa powołały spółkę Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo, której celem było zorganizowanie pracy portu do 2011 r. ‒ co nie udało się do dziś. Od 2006 r., corocznie na początku lipca odbywa się na terenie lotniska Open’er Festival przyciągający tysiące widzów z całego świata. Wśród wykonawców znajdziemy wiele gwiazd światowego formatu. To jeden z największych europejskich festiwali tego typu.

Obecnie Babie Doły to najbardziej wysunięta na północ część Gdyni, mająca niespełna 2 tys. mieszkańców co sytuuję ją w najmniej licznych dzielnicach Miasta z Morza i Marzeń.

Andrzej Busler

Tekst ukazał się w miesięczniku społeczno-kulturalnym "Pomerania"  11/2024

Fot. Andrzej Busler