Kolejna tablica o historii Oksywia

0
Kolejna tablica o historii Oksywia

Ważne prace

Kolejna tablica o historii Oksywia

 

W zeszłym roku wspieraliśmy ważną inicjatywę przygotowując tekst i opracowanie graficzne tablicy informacyjnej przy kościele pw. Św. Archanioła w Gdyni-Oksywiu wejdź tutaj.

To miejsce jest niezwykle ważne dla historii Gdyni i szerzej Kaszub – to obszar dawnego grodziska, a obecnie jednego z najstarszych kościołów na Pomorzu, mającego swe korzenie w XIII wieku. Pobliski cmentarz to „ostatni port” wielu zasłużonych postaci Kaszub.

W tym roku kontynuowaliśmy nasze prace – przygotowując drugą tablicę, tym razem nawiązującą do Bernarda Chrzanowskiego – piewcy Pomorza i dawnego proboszcza Oksywskiej parafii – ks. Antoniego Muchowskiego.

Nowa tablica to owoce naszej współpracy z firmą Stal Complex Czesława Toruńczaka, Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Oddziału w Gdyni, Kaszubskiego Forum Kultury i parafii pw. Św. Michała Archanioła w Gdyni-Oksywiu z ks. kanonikiem Kazimierzem Glamą oraz Danuty Krygier, Jerzego Miotkego, Macieja Szafrańskiego i Pawła Burskiego.

Dziękujemy także Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie i Muzeum Kaszubskiemu w Kartuzach za udostępnienie archiwalnych zdjęć.

Andrzej Busler

 


Fot. Andrzej Busler

Poniżej prezentujemy biogramy dwóch postaci spoczywających na cmentarzu oksywskim, które umieściliśmy na nowej tablicy:

Ks. Antoni Muchowski – proboszcz, sybirak i działacz propolski

Urodził się 24 kwietnia 1842 r. w rolniczej rodzinie Jana i Anny w Foshucie, w parafii Stara Kiszewa, na styku Kaszub i Kociewia. Jako 12-latek został wysłany przez rodziców do Collegium Marianum w Pelplinie. Od 1856 r. uczył się w Gimnazjum Chojnickim i należał do organizacji filomackiej. Kiedy uczęszczał do ostatniej, maturalnej klasy wybuchło powstanie styczniowe. W marcu 1864 r. Antoni Muchowski wraz z pięcioma kolegami dołączyli do szeregów powstańców w Nidzicy. Po walkach z Prusakami i Rosjanami i rozbiciu oddziału, Muchowski został zatrzymany przez moskali. Pierwotny wyrok, śmierć przez powieszenie, zamieniono na chłostę i dożywotnie zesłanie na Syberię. Zbitego nahajkami młodzieńca wraz z innymi katorżnikami posłano pod eskortą do kopalni. Na szczęście w jego sprawie interweniował u rządu pruskiego poseł Julian Łaszewski i młodemu Muchowskiemu darowano wolność. Po 11-miesięcznej pieszej włóczędze powrócił do domu wiosną 1869 r. Dla dokończenia przerwanej nauki udał się do Wejherowa i w tamtejszym gimnazjum sposobił się do matury jako stypendysta Towarzystwa Pomocy Naukowej. W 1871 r. założył Koło Filomatów pod nazwą „Wiec”. Po zdaniu matury wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie. Wyświęcony 18 maja 1875 r. posługę duszpasterską sprawował w Kościerzynie, Okoninie, Nowej Wsi Królewskiej i Ostródzie. Mimo szykan ze strony władz pruskich wspierał działalność towarzystw polskich, brał udział w wiecach i angażował się w akcję wyborczą polskich posłów. W 1892 r., dzięki poparciu ówczesnego biskupa chełmińskiego Leona Rednera i dziekana puckiego ks. Walentego Dąbrowskiego oraz chwilowemu zamieszaniu na szczytach ówczesnej władzy pruskiej, został proboszczem oksywskiej parafii pw. Św. Michała Archanioła ‒ jednej z najstarszych i największych parafii na Pomorzu, liczącej wówczas ok. 6 tys. dusz w 18 miejscowościach. Stan jego zdrowia nie pozwalał już wówczas na angażowanie się w działalność patriotyczną. Ks. Antoni Muchowski zmarł 3 lutego 1915 r. w szpitalu Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku. Spoczął na przykościelnym cmentarzu oksywskim. W 2015 roku podczas uroczystości zorganizowanych przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział w Gdyni i parafię pw. Św. Michała Archanioła imię ks. Antoniego Muchowskiego przyjęła Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza Ochotniczej Straży Pożarnej Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Gdyni.

 

Bernard Chrzanowski – piewca Pomorza z Wielkopolski

Urodzony w 1861 roku w Wojnowicach w Wielkopolsce. W 1880 roku ukończył znane, poznańskie gimnazjum Św. Marii Magdaleny, gdzie przewodniczył tajnemu Towarzystwu Tomasza Zana. Po ukończeniu studiów w Berlinie i odbyciu praktyki prawniczej osiadł w Poznaniu realizując się w swym zawodzie oraz działalności społeczno-narodowej – w Towarzystwie Czytelni Ludowych. W 1895 roku został prezesem Związku Sokołów Polskich, który najsilniej rozwinął się w środowisku polskiej emigracji. W końcu XIX wieku przystąpił do tajnej Ligi Narodowej w Poznaniu. Za głównego przeciwnika Polski uznawał Niemcy. W latach 1901–1910 był posłem Parlamentu Rzeszy i członkiem Koła Polskiego w Berlinie, a w latach 1909–1919 – prezesem jawnego Towarzystwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze pruskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej sympatyzował ze środowiskiem propiłsudczykowskim. W latach 1919–1920 objął urząd podsekretarza stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej, a do 1928 roku był kuratorem okręgu szkolnego poznańskiego. Zwieńczeniem jego kariery zawodowej był fotel senatora w latach 1935–1938. W 1939 roku wysiedlony przez Niemców z Poznania, ostatnie lata życia spędził w Warszawie. Zmarł w 1944 w Królewskiej Górze i został pochowany w Skolimowie. Jego życzeniem było, aby spocząć na ukochanym Cmentarzu Oksywskim. Po wielu latach – w 1986 roku, za sprawą Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, szczątki Bernarda Chrzanowskiego zostały ekshumowane i złożone na Oksywiu.

Przez wiele lat Bernarda Chrzanowskiego łączyły niezwykle silne związki z Pomorzem, a w szczególności z Kaszubami, których był gorliwym obrońcą. Objawiało się to poprzez współuczestnictwo w kierowaniu polskimi organizacjami w dzielnicy pruskiej oraz opieką nad Towarzystwem Czytelni Ludowych na Pomorzu. Chrzanowski utrzymywał bliskie kontakty z częścią działaczy pomorskich, m.in. liderem młodokaszubów Aleksandrem Majkowskim. Był zauroczony nadmorską krainą – jej krajobrazem, przyrodą, zwyczajami i ludźmi żyjącymi tutaj od wieków. W 1910 roku wydał pierwszy przewodnik związany z Kaszubami Na kaszubskim brzegu, a w 1913 i 1917 roku kolejne – Nad polskim morzem oraz Z wybrzeża i o wybrzeżu.

 

* tekst pochodzi z artykułów Andrzeja Buslera, publikowanych w „Gdinsczi Klëce” i „Lesôku” w latach 2015–2019.

Komentarze do wpisu (0)

Submit
do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium