Wyniki wyszukiwania

Historia mordu na Krystynie (Katarzynie) Ceynowie

Krystyna Ceynowa (Hallmann) – główna bohaterka powieści „Sprawy gminy Ceynowy” Wandy Brzeskiej w świetle opinii pomorzoznawców

W listopadzie 2021 roku uczestniczyłem w XX Konferencji Kaszuboznawczej organizowanej przez Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, Akademię Pomorską w Słupsku i Instytut Kaszubski w Gdańsku - Wanda Brzeska. Pomiędzy etnografią a literaturą. W 2022 roku, tekst ukazał się w 23 tomie Rocznika Nasze Pomorze. Dzięki uprzejmości bytowskiego Muzeum zamieszczam konferencyjny tekst także na blogu CZEC. Poza aspektem naukowym ten artykuł jest dla mnie ważny. Po pierwsze – historię mordu na niewinnej kobiecie trzeba co jakiś czas przypominać – pokazuje ona straszne mechanizmy: kiełkowania i wzmacniania się zła w społeczności oraz manipulacji w grupie. Po drugie: docierając do źródeł genealogicznych doszedłem do wniosku, że przez blisko dwa wieki błędnie nazywaliśmy Ceynowinę. Błąd z nazwiskiem Hallmann jest od lat znany i oczywisty, ale według źródeł, do których dotarłem, nie była to Krystyna Ceynowa, lecz Katarzyna Ceynowa. Późniejsze, znane nam imię "Krystyna" przybrała prawdopodobnie po swojej matce chrzestnej. Zachęcam do sięgnięcia do "Naszego Pomorza" - jest tam wiele ciekawych artykułów ze wspomnianej konferencji i nie tylko.

Niewymazane z pamięci

Opowieść mocno pomorska

W 2021 roku ukazała się książka Niewymazane z pamięci Alicji Balcerzak związanej zawodowo z Zespołem Szkół Morskich w Darłowie, a naukowo – jako doktorantka – z Akademią Pomorską w Słupsku. Darłowo to miejsce jej zamieszkania i pracy jako nauczycielka. Darłowska jest także tematycznie wspomniana publikacja, która jest swoistą hybrydą literacką: połączeniem reportażu, biografii, wywiadu opowiadania, a także epistografii. Jak możemy dowiedzieć się z prologu, taki był właśnie zamysł autorki, która przytacza historie życia dwóch postaci – honorowych obywateli miasta Darłowa. To Brygida (Luiza) Jerzewska z domu Wirtz (1928‒), pochodząca z niemieckiej rodziny, która przybyła do Darłowa w czasie II wojny światowej z Zagłębia Ruhry oraz Konrad Wojtas (1922‒2003) – pochodzący z Podhala, więzień obozów koncentracyjnych Gross-Rosen, Buchenwald i Mauthausen-Gusen. Dwie różne postacie: kobieta i mężczyzna, Niemka i Polak i ich różne doświadczenia oraz losy wojenne są główną treścią książki. Po II wojnie światowej, życie obu postaci łączy ich nowa, mała ojczyzna – Pomorze i miasto Darłowo – tak mocno wpisane w historię tej wielokulturowej krainy. Obie postacie spaja także wspólny zawód nauczycielski, a także wkład w odbudowę i pielęgnowanie dziejów oraz tożsamości Darłowa i szerzej regionu. Jakże to inne losy i inny bagaż doświadczeń mający jednak wspólny, przymiotnik pomorski.

Wojciech Kiedrowski (1937–2011)

Publikacja o Przyjacielu

18 kwietnia 2021 roku mija dziesięć lat od śmierci mojego Przyjaciela – Wojciecha Kiedrowskiego ‒ Działacza kaszubsko-pomorskiego, wieloletniego Redaktora Naczelnego miesięcznika „Pomerania” i Wydawcy. W związku z tą rocznicą wydałem publikację nawiązującą do Jego niezwykle bogatej działalność wydawniczej ‒ Wojciech Kiedrowski (1937-2011). Działalność wydawnicza: Kara Remusa, Arkun i Oficyna Czëc. Spora część książki zawiera moje wystąpienie wygłoszone podczas konferencji naukowej Oficyny wydawnicze Kaszub. Działalność i znaczenie, która odbyła się w grudniu 2019 roku w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Jest to pierwsze opracowanie dotyczące bogatej działalności wydawniczej Wojciecha Kiedrowskiego. W pewnym sensie zamyka ono książkową trylogię związaną z moim Przyjacielem.

Językoznawstwo

Język kaszubski

Język kaszubski należy do języków słowiańskich, które z kolei stanowią rodzinę w ramach języków indoeuropejskich obejmujących tereny od Indii po zachodnią Europę. Badania kaszubszczyzny mają długą tradycję. O mowie kaszubskiej wspominali np. Thomas Kantzow w Kronice Pomeranii (ok. 1536 r.) i Łukasz Górnicki w utworze Dworzanin polski (1566). Z XVI i XVII w. mamy pierwsze pośrednie informacje o tym języku od pastorów z Bytowa i Smołdzina – Szymona Krofeja Duchowne piesnie D. Marcina Luthera... (1586) i Michała Pontanusa Mały Catechism D. Marciná Lutherá... (1643). Niemiecki sorabista Karl Gottlob von Anton (1751–1818) wykorzystał w 1781 r. ok. trzystu kaszubskich wyrażeń z Pomorza Zachodniego częściowo ujętych w książce Erste Linien eines Versuches… Jego materiały poznał w 1840 r. rosyjski slawista I. I. Srezniewski (1812–1880), a przez niego budziciel Kaszubów Florian Ceynowa.

O Annie Łajming

Odkryli diament

W 2016 roku publikowałem artykuł związany z Anną Łajming w pracy monograficznej pod redakcją Adeli Kuik-Kalinowskiej – Zapisane i ocalone. Twórczość literacka Anny Łajming. Chciałem go przypomnieć w lipcu br. w kolejną rocznicę śmierci znanej, kaszubskiej pisarki, ale w natłoku obowiązków nie zrealizowałem tego pomysłu. Co pewien czas powracam do twórczości Anny Łajming, dlatego przypominam go już teraz.

Bajka kaszubska

Złoty sen / Złoté snienié

W 2020 roku obchodzimy setną rocznicę urodzin Lecha Bądkowskiego  (1920-1984)  –  pisarza,  dziennikarza,  żołnierza  Września  i  Polskich Sił  Zbrojnych  na  Zachodzie,  działacza  kaszubsko-pomorskiego,  sygnatariusza  Porozumień  Sierpniowych  i  rzecznika  MKS-u  podczas  strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. Tych ważnych składowych z życiorysie Lecha Bądkowskiego było o wiele więcej. Przytoczone powyżej są z pewnością najważniejsze. Mniej znanym faktem jest to, że Bądkowski w swej twórczości literackiej był autorem kilku bajek skierowanych do najmłodszego  czytelnika.  Skąd  taki  kierunek?  Powodów  było  kilka.  Pierwszy,  może najważniejszy – autor pisał bajki z myślą o swej córeczce – Sławinie.  To  właśnie  jej  dedykował  te  utwory.  Na  ślad  tej  historii  natrafiamy  we  wspomnieniach  Sławiny  Bądkowskiej-Kosmulskiej,  opublikowanych w książce (Nie)znane życie figuranta Lecha Bądkowskiego (2020).

Wejherowskie Muzeum

Cenne dary ze spuścizny Wojciecha Kiedrowskiego

W ostatnim czasie miałem okazję przekazać do wejherowskiego muzeum, zbiór prasy z regionu, ukazującej się w latach 1987–2009 pochodzącej ze zbiorów Wojciecha Kiedrowskiego.

Wojciech Kiedrowski, wydawca, regionalista, syn gdyńskiego sędziego z okresu międzywojennego, zamordowanego w Piaśnicy, działacz Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, wieloletni redaktor naczelny miesięcznika „Pomerania”, założyciel wraz z żoną Renatą – Oficyny CZEC, laureat nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury w 2003 roku, był również bacznym obserwatorem zmian społecznych i bieżących problemów nurtujących Kaszubów i Pomorzan. Stąd jego pasja kolekcjonerska. Dar w postaci prasy przekazany ze spuścizny W. Kiedrowskiego obejmuje kilka zakresów tematycznych.

Rok Lecha Bądkowskiego

Myśli Mędrca z Targu Rybnego

Dziś, 24 lutego 2020 roku mija 36. rocznica śmierci Lecha Bądkowskiego (1920-1984), którego rok obecnie trwa. Jesteśmy już po wielu konferencjach, otwarciach wystaw, promocjach książek i innych przedsięwzięciach przywołujących tę Postać. Śledząc dzieła publicystyczne i literackie Bądkowskiego natrafimy na wiele na wiele ciekawych, uniwersalnych myśli. Poniżej zamieszczam mój wybór.

100. rocznica Zaślubin z Morzem oraz urodziny Gdyni

Żeromski na Kaszubach

W 2020 roku mija setna rocznica przyłączenia Pomorza do Polski. W ostatnim czasie, w prasie i portalach internetowych pojawiło się z tej okazji wiele artykułów. Data: 10 luty nosi w sobie wiele ważnych wydarzeń, najbardziej znane to: Zaślubiny z Morzem w Pucku w 1920 roku, sześć lat później – także 10 lutego, Gdynia uzyskała prawa miejskie, a w 1938 roku, także tego lutowego dnia odszedł do wieczności w gdyńskim szpitalu – Aleksander Majkowski – lider młodokaszubów. W obecnym artykule pragnę przybliżyć postać Stefana Żeromskiego, pochodzącego spoza Pomorza, jednak swą działalnością bardzo mocno związaną z tą ziemią. W 2020 roku mija także okrągła rocznica – sto lat od jego pobytu w północnych stronach. Pomorska kraina, którą odwiedził w 1920 roku, stała się w następnych latach inspiracją w jego twórczości. Odnajdziemy tam sporo tropów gdyńskich i kaszubskich.

W sercu Kaszub

Lech Bądkowski na 20-lecie Remusowego Kręgu w Borzestowie

6 lutego 2020 roku w Borzestowie odbyło się jubileuszowe spotkanie Remusowego Kręgu. To już dwadzieścia lat, jak remusowcy spotykają się co miesiąc w sercu Kaszub ‒ urokliwej miejscowości Borzestowo, z którą związane są znane postacie: młodokaszuby Franciszka Kręckiego oraz twórcy Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach – Franciszka Tredera. Podczas tych spotkań gośćmi Kręgu były postacie znane z działalności kaszubskiej: poeci, pisarze, dziennikarze, działacze kaszubscy, podróżnicy, duchowni, samorządowcy oraz parlamentarzyści. Ta inicjatywa i jej lider – Brunon Cirocki zawsze budzili moje uznanie. W pracy, nie tylko regionalnej, ważne jest długodystansowe działanie, a to niestety domena niewielu. Wielu z nas szybko się zapala do działania, jednak równie szybko gaśnie z różnych powodów. Remusowy Krąg świeci jasnym, ormuzdowym płomieniem już od dwudziestu lat i niech tak będzie dalej. Gdybyśmy w różnych częściach Kaszub mieli więcej takich Remusowych Kręgów, bylibyśmy z pewnością parę kroków dalej.

Rok Lecha Bądkowskiego w Gdańsku

Książka o ojcu

W styczniu obchodzimy setną rocznicę urodzin Lecha Bądkowskiego – pisarza, żołnierza i obywatela, jak głosi jego epitafium na gdańskim cmentarzu Srebrzysko. W końcu 2019 roku Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o ustanowieniu roku 2020 – Rokiem Lecha Bądkowskiego, podkreślając zasługi tego honorowego obywatela stołecznego pomorskiego miasta.

W różnych częściach Pomorza zaplanowano już różnego typu przedsięwzięcia związane z tym ciekawym i zasłużonym człowiekiem. W ostatnich latach ukazało się kilka książek poświęconych Lechowi Bądkowskiemu, a niektóre z jego publikacji doczekały się wznowień. Zaprezentowano kilka wystaw, mogliśmy też uczestniczyć w wielu konferencjach i spotkaniach dotyczących tej postaci. Większość tych wydarzeń działa się w roku 2009, który Rada Naczelna ZKP ustanowiła Rokiem Lecha Bądkowskiego. Poza tym okresem przedsięwzięć upamiętniających tego wielkiego człowieka, jego wykraczające daleko w przyszłość myślenie i idee kaszubsko-pomorskie, było już o wiele mniej, organizowała je zazwyczaj rodzina oraz niewielka grupa osób.

Dla młodszych i starszych

Audiobook Bajki Gdyńskie / Gdińsczé bôjczi

Na początku grudnia 2019 roku ukazał się audiobook Bajki gdyńskie / Gdińsczé bôjczi, przygotowany na podstawie utworów Krzysztofa Wójcickiego. Wydawcą jest mój macierzysty, gdyński part Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Kilka miesięcy temu zaprosiłem do tego projektu moich przyjaciół z kaszubskiego, po części dziennikarskiego świata – Magdalenę Kropidłowską (dawniej Radio Gdańsk, a obecnie Studio Fiolet), Tatianę Slowi (Radio Gdańsk) oraz Dariusza Majkowskiego (dawniej Radio Kaszëbë oraz "Pomerania").

Królewiónka w Pałacu

Miłe podziękowania ze Słupska

Dzisiaj, otrzymaliśmy miłe podziękowania ze Szkoły Podstawowej w Słupsku - to pokłosie kolejnej edycji tej ciekawej i ważnej imprezy w 2019 roku i związanych z nimi postaciami: Wandy Kiedrowskiej i Danuty Pioch. Miałem okazję w 2015 roku być organizatorem jednej z edycji Dyktanda w mojej rodzinnej Gdyni. Z tego względu, mam pewne pojęcie o trudzie, który się z tym łączy. Z perspektywy lat, uważam że tegoroczne dyktando w Słupsku to jedna z bardziej udanych edycji tej imprezy, zarówno jeśli chodzi o sprawy techniczne, ale też i atmosferę.

W kartuskich stronach

Dar dla Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach

16 sierpnia 2019 roku za sprawą Renaty Kiedrowskiej – małżonki kaszubskiego redaktora i wydawcy – Wojciecha Kiedrowskiego, miałem okazję przekazać do Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach dwie cenne pozycje. Są nimi książki: Karthaus und die Karthäuser Schweiz Wilhelma Schwandta z 1913 r. i młodsza pozycja wydawnicza Die Kreis Karthaus ein westpreuβisches Heimatbuch Wilhelma Brauera. Obie publikacje, pieczołowicie przechowywane przez Renatę Kiedrowską, jako pamiątki po swoim mężu Wojciechu, trafiły do zbiorów Muzeum Kaszubskiego. Artefakty mają ogromną wartość historyczną, a także sentymentalną. Zawarte w nich odręczne autografy Wojciecha Kiedrowskiego i Wilhelma Brauera są wspaniałym dowodem istnienia wybitnych postaci historycznych w Kartuzach.

XX Targi Książki Kaszubsko-Pomorskiej

„Costerina” 2019 – pamięci Wojciecha Kiedrowskiego

13 lipca 2019 roku w Kościerzynie odbyły się jubileuszowe XX kościerskie Targi Książki Kaszubsko-Pomorskiej. „Costerina”. Od blisko dwóch dekad, jest to wydarzenie niezwykle mi bliskie, organizowane przez kościerską Bibliotekę Miejską im. Konstantego Damrota, od lat pod wodzą dyrektor Gabrieli Bieleckiej–Hommel, a obecnie kierowanej przez dyrektor dr Justynę Kujach.

Kaszubskie spotkania

W Remusowym Kręgu w Borzestowie

2 maja 2019 roku, w samym środku długiego weekendu odbyło się ostatnie w tym „sezonie” spotkanie Remusowego Kręgu w Szkole Podstawowej w Borzestowie. Ta ciekawa inicjatywa, comiesięcznych spotkań literackich wokół kaszubszczyzny trwa już blisko dwadzieścia lat, jej głównym twórcą jest Brunon Cirocki z Borzestowa – urokliwej miejscowości położonej na Kaszubach środkowych, miejscu urodzenia młodokaszuby Franciszka Kręckiego oraz inicjatora powstania Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach – Franciszka Tredera.

Teatr

Gdyńska odsłona Remusa

Niespełna miesiąc po premierze Przygód Remusa w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni spotykam się z dyrektorem artystycznym teatru i reżyserem spektaklu – Krzysztofem Babickim. O tym, jak narodził się Remus w gdyńskim Teatrze Miejskim, i o wielu innych ciekawych kwestiach związanych z tym przedstawieniem dowiaduję się podczas blisko dwugodzinnej rozmowy.

Teatr

Panna Klementyna czyli historia kaszubskiej chusty

26 stycznia 2019 roku w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza odbyła się długo wyczekiwana premiera Przygód Remusa w reżyserii Krzysztofa Babickiego. Napisano o niej sporo i z pewnością jeszcze wiele przeczytamy w najbliższych tygodniach.

Remusowa tematyka od lat była w kręgu moich zainteresowań. Dzięki jej zgłębianiu miałem okazję obcowania z wieloma pięknymi miejscami Kaszub, ale co najważniejsze poznania niezwykle ciekawych ludzi. Były to wspaniałe wędrówki. Mijają lata, a do dziś wspominam gościnę u Felicji Baska-Borzyszkowskiej w Łubianie 2009 roku, wiele spływów kajakowych Śladami Remusa i spotkania z red. Edmundem Szczesiakiem oraz promocje wznowień Remusa, które prowadziłem w Bytowie, Kościerzynie, Sierakowicach, Pucku, Wejherowie i rodzinnej Gdyni. Te spotkania, oprócz przekazywania oraz nabywania wiedzy zawsze niosły ze sobą ciekawe zdarzenia. Podobnie było przed Remusową premierą w Gdyni.

Książę kaszubski z krwi i z czynu

O twórcy Remusa – Aleksandrze Majkowskim (1876–1938)

10 lutego br. minęła osiemdziesiąta pierwsza rocznica śmierci wybitnego działacza kaszubskiego, pisarza, doktora nauk medycznych – Aleksandra Majkowskiego. To bez wątpienia jeden z najważniejszych liderów ruchu kaszubsko-pomorskiego. Myśląc o nim i wspominając jego dokonania często nasuwa mi się jedno określenie – Książę Kaszubski z krwi i z czynu.