Wyniki wyszukiwania

Gdyńskie dzielnice

Witomino

Na kolejne urodziny Miasta Gdyni przypadające 10 lutego, publikuję tekst związany z moją rodzinną dzielnicą ‒ Witomino, miejscem malowniczo położonym na wzgórzach morenowych (80‒115 m n.pm.) wśród pięknych lasów Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Moja rodzina zamieszkała w tym zakątku w 1931 roku, zasiedlając jeden z charakterystycznych domów u zbiegu ulicy Poprzecznej i Stawnej. Najstarsze materiały, przytoczone w tekście pochodzą w dużym stopniu z archiwów wydobytych przez dr. Tomasza Rembalskiego, który przez przeszło dekadę był także mieszkańcem Witomina. W 2018 roku mieliśmy okazję wspólnie poprowadzić jeden ze spacerów historyczno-krajoznawczych przybliżających tę dzielnicę Gdyni. Dwa lata później w 2020 roku witomiński spacer prowadziłem wspólnie z krajoznawcą, autorem wielu przewodników - Jarosławem Ellwartem. Kolejna część informacji, które przytaczam to wspomnienia i obserwacja zarówno moja jak i członków mojej rodziny, którzy w większości zakończyli już swoją ziemską drogę.

Zajęcia ze studentami

Etnofilologia kaszubska w CZEC!

28 stycznia 2021 roku gościliśmy w siedzibie naszej firmy CZEC – studentów I roku etnofilologii kaszubskiej Uniwersytetu Gdańskiego z opiekunem grupy – dr. Dariuszem Majkowskim. Opowiadaliśmy m.in. o początkach naszej działalności i rozwoju, kaszubsko-pomorskich książkach, etnodesignie – projektowaniu, szukaniu inspiracji itp. Spędziliśmy blisko trzy godziny na ubogacających, wspólnych rozmowach. Pozdrawiamy naszych Gości i zapraszamy ponownie!

Pielęgnowanie pamięci

Prace związane z tablicą poświęconą Wojciechowi Kiedrowskiemu

7 stycznia br. w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach odbyło się spotkanie w sprawie tablicy pamiątkowej poświęconej Wojciechowi Kiedrowskiemu (1937‒2011) – kaszubskiemu redaktorowi, wydawcy i działaczowi – twórcy Oficyny CZEC. 18 kwietnia 2021 roku minie dziesiąta rocznica śmierci tej zasłużonej Postaci. Pomysłodawcą tej inicjatywy jest Jerzy Nacel – wiceprezes gdańskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oraz przyjaciel Wojciecha Kiedrowskiego. Do jej realizacji przyłączyły się zrzeszeniowe oddziały z Gdańska, Gdyni, Kartuz oraz Muzeum Kaszubskie w Kartuzach wraz z samorządem tego miasta. Taki dobór zaistniał nie bez przyczyny – to właśnie z tymi miastami: Gdynią, Gdańskiem i Kartuzami, Wojciech Kiedrowski związał najmocniej swe życie oraz działalność.

Wspomnienia z Grudnia 1970

Przeżyłem

W 2020 roku obchodzimy 50. rocznicę masakry grudniowej. Na przestrzeni lat o tym tragicznym wydarzeniu powstało wiele opracowań. Do dziś żyją osoby będące uczestnikami tej historii. Przez lata z uwagą wsłuchiwałem się w wiele tych wspomnień – członków mojej rodziny i znajomych. Część z nich utrwaliłem w słowie pisanym, zachowując je dla przyszłych pokoleń. W ostatnim czasie przygotowując artykuł związany z tym tematem do miesięcznika „Pomerania” natrafiłem na niezwykłą relację mojego przyjaciela – Ryszarda Zinki – Kaszuby rodem z Pierwoszyna, a od wielu lat mieszkańca Gdyni, który większość swojego życia przepracował w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni (późniejsza Stocznia Gdynia S.A.).

Grudzień 1970 

Ważna rocznica

             W 2020 roku mija pięćdziesiąta rocznica krwawych wydarzeń grudniowych, które miały miejsce w kilku miastach Pomorza – Gdańska, Gdyni, Szczecina oraz Elbląga. Grudzień 1970 na zawsze będzie kojarzyć się ze zbrodnią władzy popełnioną na własnych obywatelach. Gdynia została najbardziej doświadczona w tej kwestii. W tym mieście zginęło najwięcej osób – liczba ofiar obejmuje 18 zabitych i setki rannych. Grudzień ‘70 w Gdyni to jeden z tragicznych składników DNA młodego miasta, przypominam tę historię korzystając z materiałów dziennikarki Wiesławy Kwiatkowskiej (1936‒2006), która jako pierwsza zbierała relacje i walczyła o pamięć tej tragedii oraz ze wspomnień uczestnika grudniowej masakry – gdynianina pochodzącego z kaszubskiej rodziny ‒ Jerzego Miotke, wówczas 19-letniego pracownika Stoczni im. Komuny Paryskiej, a w późniejszych latach działacza NSZZ „Solidarność” i samorządowca – wiceprezydenta Gdyni oraz wiceprzewodniczącego Rady Miasta Gdyni w latach 1998‒2014.

Gdyńskie zabytki

Najstarszy pomnik

Mało gdynian zna to miejsce – pomnik Ofiar I Wojny Światowej znajdujący się przy ulicy Działdowskiej 12 w obecnej dzielnicy – Leszczynki. Wcześniej, do około 1950 roku, zabytek był usytuowany w sercu starej Chyloni w pobliżu plebani parafii pw. Św. Mikołaja. Mało znany jest także fakt, że jest to najstarszy gdyński pomnik, który został ufundowany przez Bractwo Najświętszego Serca Maryi w okolicy 1921 roku. Bractwo zostało zawiązane niedługo wcześniej – 11 listopada 1918 roku, należało do niego 250 parafian co stanowiło wówczas trzecią cześć ogólnej liczby mieszkańców Chyloni. Historię pomnika przybliżaliśmy wspólnie z dr. Tomaszem Rembalskim i Jarosławem Ellwartem uczestnikom spaceru zorganizowanego przez Kaszubskie Forum Kultury w 2018 roku. W ostatnich tygodniach pomnik został poddany gruntownej renowacji i wpisany do rejestru gdyńskich zabytków. Stało się to dzięki inicjatywie Stowarzyszenia „Nasze Leszczynki”, ofiarności mieszkańców Leszczynek i Chyloni, finansowemu wsparciu Gminy Gdynia oraz pomocy parafii pw. Św. Józefa. Całość projektu koordynowali: Izabela i Robert Nieżorawscy.

O Annie Łajming

Odkryli diament

W 2016 roku publikowałem artykuł związany z Anną Łajming w pracy monograficznej pod redakcją Adeli Kuik-Kalinowskiej – Zapisane i ocalone. Twórczość literacka Anny Łajming. Chciałem go przypomnieć w lipcu br. w kolejną rocznicę śmierci znanej, kaszubskiej pisarki, ale w natłoku obowiązków nie zrealizowałem tego pomysłu. Co pewien czas powracam do twórczości Anny Łajming, dlatego przypominam go już teraz.

Przewędrowaliśmy Kaszuby…

Erwin Król (1935‒2020)

We wrześniu br. pożegnałem na witomińskim cmentarzu mojego Wujka – Erwina. Swe korzenie miał na środkowych Kaszubach - pochodził z Chmielna, ale dorosłe życie związał z Gdynią, a konkretnie z dzielnicą Witomino. Będąc nastolatkiem, to właśnie dzięki Niemu poznałem wiele miejsc na Kaszubach. Zbliżyła nas do siebie pasja wędkarska, grzybiarska i miłość do przyrody. Ciężko wymienić mi wszystkie miejsca – piękne kaszubskie jeziora i lasy, które zobaczyłem dzięki Wujkowi Erwinowi. Były ich dziesiątki.

Bajka kaszubska

Złoty sen / Złoté snienié

W 2020 roku obchodzimy setną rocznicę urodzin Lecha Bądkowskiego  (1920-1984)  –  pisarza,  dziennikarza,  żołnierza  Września  i  Polskich Sił  Zbrojnych  na  Zachodzie,  działacza  kaszubsko-pomorskiego,  sygnatariusza  Porozumień  Sierpniowych  i  rzecznika  MKS-u  podczas  strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. Tych ważnych składowych z życiorysie Lecha Bądkowskiego było o wiele więcej. Przytoczone powyżej są z pewnością najważniejsze. Mniej znanym faktem jest to, że Bądkowski w swej twórczości literackiej był autorem kilku bajek skierowanych do najmłodszego  czytelnika.  Skąd  taki  kierunek?  Powodów  było  kilka.  Pierwszy,  może najważniejszy – autor pisał bajki z myślą o swej córeczce – Sławinie.  To  właśnie  jej  dedykował  te  utwory.  Na  ślad  tej  historii  natrafiamy  we  wspomnieniach  Sławiny  Bądkowskiej-Kosmulskiej,  opublikowanych w książce (Nie)znane życie figuranta Lecha Bądkowskiego (2020).

Farwë Kaszëb

O Uroczystościach Abrahamowych i wystawie o placu Kaszubskim

5 lipca 2020 roku w programie „Farwë Kaszëb” w TVP 3 Gdańsk red. Damroka Kwidzińska przybliżyła temat dotyczący gdyńskich uroczystości związanych z postacią Antoniego Abrahama oraz plenerowej wystawy dotyczącej placu Kaszubskiego. O tych tematach miałem okazję mówić wspólnie z Marcinem Scheibe – pasjonatem historii dawnej Gdyni. Zachęcam wszystkich do odwiedzenia placu Kaszubskiego w Gdyni i obejrzenia tej ciekawej wystawy, która systematycznie powiększa się od trzech lat.

Rocznica 1920–2020

Nasz projekt przy Mściwoja 10!

Późnym wieczorem 22 czerwca, w przededniu rocznicy śmierci Antoniego Abrahama, na historycznej kamienicy kaszubskiej rodziny Ciarów – Henicz przy ul. Mściwoja 10 w Gdyni, został zamontowany baner nawiązujący do rocznicy powrotu do Macierzy na Pomorze 1920–2020. Inicjatorem jest Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział w Gdyni oraz Kaszubskie Forum Kultury. Autorem projektu jest Małgorzata Bądkowska – absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku – właścicielka Księgarni Kaszubsko-Pomorskiej CZEC. Oprócz grafiki, na banerze zamieściliśmy cytat z twórczości Aleksandra Labudy - Droga do morza prowadzi przez serca Kaszubów / Droga do mòrza prowadzy przez serca Kaszëbów.

Farwë Kaszëb

O kaszubskich przewodnikach turystycznych

Polecam obejrzenie programu „Farwë Kaszëb” w TVP 3 Gdańsk, wyemitowanego 21 czerwca 2020 roku, w którym red. Damroka Kwidzińska przybliżyła temat dotyczący kaszubskich przewodników turystycznych – tych historycznych jak i współczesnych. Wspólnie z Tomaszem Fopke - dyrektorem Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie i Jarosławem Ellwartem - właścicielem Wydawnictwa Region, mieliśmy okazję przybliżyć ten turystyczny dział kaszubszczyzny.

Gdyńskim szlakiem

Niezwykła kamienica

Przechadzając się wielokrotnie centrum Gdyni, często mijałem przedwojenną kamienicę przy ulicy Mściwoja 10. Jest to obszar przywołujący wiele wspomnień rodzinnych i nie tylko – pełno tutaj ciekawych nawiązań do historii. Pierwsze z nich to imię pomorskiego księcia. Na tej ulicy swe miejsce miała w międzywojniu słynna drukarnia Franciszka Petrymusza, zagrabiona później przez władzę ludową. Tutaj mieściła się w latach powojennych redakcja „Dziennika Bałtyckiego” w której pracował Lech Bądkowski. Także przy ul. Mściwoja, moja rodzina – Polonia Gdańska, miała w czasie II RP siedzibę swojej firmy. Przodkowie nie bez przyczyny lokowali ją właśnie tutaj – w przedwojennej Gdyni – czuli się Polakami, odchodząc stopniowo z Wolnego Miasta Gdańska w miarę zwiększającej się dominacji żywiołu faszystowskiego w tym mieście. Dosłownie kilkadziesiąt metrów dalej w stronę ulicy Starowiejskiej jest słynne miejsce – dom rodziny Skwierczów, zwany popularnie domkiem Abrahama, ostatnie miejsce zamieszkania Antoniego Abrahama.

W północnej stronie Gdyni

Oksywie w programie „Tedë jo” w TVP 3 Gdańsk

14 czerwca 2020 roku w programie „Tedë jo” w TVP3, został wyemitowany materiał o najstarszej części Gdyni – prastarym Oksywiu. Kilka dni wcześniej, miałem okazję spędzenia twórczego popołudnia z ekipą tworzącą wspomniany program: red. Karoliną Raszeją, operatorem Józefem Miszczakiem i dźwiękowcem Pawłem Myszkierem. Wspólnie z ks. proboszczem Kazimierzem Glamą oraz ks. Grzegorzem Milochem mówiliśmy m.in. o kościele pw. Św. Michała Archanioła i średniowiecznej przeszłości Oksywia. Skrót tego materiału ukazał się tego samego dnia w wieczornej „Panoramie” TVP 3 Gdańsk.

Gdyńskie dzielnice

Oksywie

Na Òksëwsci Kãpie - Tam na dole szëmią dunë, z pianą rąbią krôj, a tu w górze płaczą zwònë, na grobów cëchi rôj. Tu kòscółk midzë grobë, jak wdowa wtulił sã, a płôszczã gò żałobę (...). W tak malowniczy sposób opisywał Oksywie w swym wierszu – lider ruchu młokaszubskiego – Aleksander Majkowski na początku XX wieku. Wspominając o historii Gdyni, utarło się powiedzenie „na początku było Oksywie”. Znalazło ono nawet odzwierciedlenie w tytule książki redagowanej przez Józefa Borzyszkowskiego, wydanej w 2004 roku z okazji 750-lecia określenia granic parafii Oksywskiej. Ta obecna dzielnica Gdyni, a dawniej samodzielna osada, to miejsce o niezwykle bogatej historii, sięgającej wiele wieków, przed osiedleniem się Słowian na tym terenie.

Wejherowskie Muzeum

Cenne dary ze spuścizny Wojciecha Kiedrowskiego

W ostatnim czasie miałem okazję przekazać do wejherowskiego muzeum, zbiór prasy z regionu, ukazującej się w latach 1987–2009 pochodzącej ze zbiorów Wojciecha Kiedrowskiego.

Wojciech Kiedrowski, wydawca, regionalista, syn gdyńskiego sędziego z okresu międzywojennego, zamordowanego w Piaśnicy, działacz Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, wieloletni redaktor naczelny miesięcznika „Pomerania”, założyciel wraz z żoną Renatą – Oficyny CZEC, laureat nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury w 2003 roku, był również bacznym obserwatorem zmian społecznych i bieżących problemów nurtujących Kaszubów i Pomorzan. Stąd jego pasja kolekcjonerska. Dar w postaci prasy przekazany ze spuścizny W. Kiedrowskiego obejmuje kilka zakresów tematycznych.

Gdyńscy Kaszubi

Lucjan Hoga – jestem z Wiczlina

Wiczlino jest częścią Gdyni, która w ostatnich latach bardzo mocno się zmienia. Ten proces będzie postępować, według planów rozwoju, zachodnią część miasta ma zamieszkiwać w przyszłości co najmniej kilkadziesiąt tysięcy gdynian. Całkiem nie tak dawno, bo jeszcze w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, a więc zaledwie trzydzieści parę lat temu, mijając Chwarzno i obwodnicę Trójmiasta zaczynał się inny, spokojniejszy świat – pola obsiane żytem, pasące się krowy, rzadka jednorodzinna zabudowa, niewielki ruch samochodów oraz często słyszany język kaszubski były stałym składnikiem ówczesnego, wiczlińskiego krajobrazu. Stopniowe zmiany zaczęły postępować w końcówce ubiegłego tysiąclecia, by nabrać na sile i dynamice w ostatniej dekadzie. O najstarszych mieszkańcach Wiczlina, historii tego miejsca oraz zmieniającym się świecie dowiaduje się podczas rozmowy z Lucjanem Hogą – rodowitym mieszkańcem tej obecnej dzielnicy Gdyni.

Dzień Dziecka

Ubierz słupka w Gdyni – po kaszubsku!

W niedzielę poprzedzającą Dzień Dziecka za sprawą Gdyni Rodzinnej odbyła się ciekawa akcja – przystrajania słupków miejskich przy placu Kaszubskim i ulicy Świętojańskiej. My oczywiście nie mogliśmy przygotować innej oprawy niż kaszubskiej, szczególnie że obok spoglądał na nas Antoni Abraham na tle kaszubskich flag. Łącznie ozdobiliśmy trzy słupki – w imieniu Księgarni Kaszubsko-Pomorskiej CZEC, Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Oddziału w Gdyni i Kaszubskiego Forum Kultury. Nazwaliśmy je: Stolëm, Damroka i Pùrtk.

Ważne prace

Kolejna tablica o historii Oksywia

W zeszłym roku wspieraliśmy ważną inicjatywę przygotowując tekst i opracowanie graficzne tablicy informacyjnej przy kościele pw. Św. Archanioła w Gdyni-Oksywiu. To miejsce jest niezwykle ważne dla historii Gdyni i szerzej Kaszub – to obszar dawnego grodziska, a obecnie jednego z najstarszych kościołów na Pomorzu, mającego swe korzenie w XIII wieku. Pobliski cmentarz to „ostatni port” wielu zasłużonych postaci Kaszub.

Wspomnienie Renaty Kiedrowskiej

O naszym przyjacielu

Jednym z najbliższych współpracowników Lecha Bądkowskiego w społeczności kaszubskiej był Wojciech Kiedrowski – wieloletni redaktor naczelny miesięcznika „Pomerania”, wydawca i działacz kaszubsko-pomorski, który odszedł do wieczności w 2011 roku. Przez wiele lat w działalności kaszubskiej wspierała go małżonka – Renata Kiedrowska. W roku 100. rocznicy urodzin Lecha Bądkowskiego, spotykam się w jej kartuskim domu, aby zebrać wspomnienia o tej ciekawej postaci.