Strajki szkolne polskich dzieci w  okresie germanizacji kojarzą się powszechnie z  omawianym w  podręcznikach bohaterstwem uczniów z  Wrześni, w  latach 1901–1902, jako tych, którzy obronę mowy ojczystej opłacili biciem, a nawet więzieniem. Wprawdzie historycy od lat poruszają temat analogicznych strajków uczniowskich w latach 1906–1907 na Pomorzu, pozostającym podobnie jak Wielkopolska i Śląsk pod wpływem bezwzględnej germanizacji, jednak wiedza ta wciąż pozostaje domeną wąskiego grona specjalistów. W świadomości zbiorowej nie docenia się nie tylko skali buntu uczniów na Pomorzu, ale, co najważniejsze, znaczenia doświadczeń wyniesionych ze strajków w budzeniu świadomości narodowej ludności zamieszkującej ziemie pomorskie.

Niniejsza książka jest pokłosiem konferencji „Strajki szkolne na Kaszubach 1906–1907 r.”, zorganizowanej przez Kaszubski Zespół Parlamentarny, Instytut Balticum oraz Kaszubsko-Pomorską Szkołę Wyższą w  Wejherowie. Wydarzenie to 27 listopada 2020 roku ze względu na obostrzenia sanitarne spowodowane pandemią COVID-19 zrealizowano online. W  jej trakcie wygłoszono siedem referatów i jeden komunikat, które znalazły się w niniejszym tomie. Podczas konferencji Lidia Burzyńska-Wentland przedstawiła stan i organizację szkolnictwa elementarnego na przełomie XIX i XX wieku w rejencji gdańskiej i  kwidzyńskiej w  Prusach Zachodnich, obejmujących większość ówczesnych Kaszub; Paweł Śpica przybliżył stosunek kaszubskiej i  polskiej ludności w tym samym okresie w Prusach Zachodnich do pruskiej oświaty publicznej; Tomasz Krzemiński omówił rolę Wiktora Kulerskiego, właściciela i redaktora poczytnej na Kaszubach „Gazety Grudziądzkiej” oraz polskiego posła do Reichstagu, w akcji strajkowej w szkołach pruskich na Kaszubach; Edmund Kizik przeanalizował wypowiedzi o strajkach szkolnych z lat 1906– 1907 w Wielkopolsce i Prusach Zachodnich w ówczesnej niemieckiej prasie; Bogusław Breza ukazał kaszubskie strajki szkolne z  perspektywy „Gazety Gdańskiej”; Anna W. Brzezińska omówiła opisy strajków w kilku kociewskich miejscowościach, zawarte w  zachowanych wypisach z  kronik szkolnych; Daniel Kalinowski zajął się obecnością strajków na Pomorzu i Kaszubach w polskiej literaturze i publicystyce; Marian Miotk w swoim komunikacie zaprezentował strajki szkolne na terenie powiatu wejherowskiego na podstawie relacji zebranych przez miejscowego nauczyciela. Publikację tę zamyka zaktualizowana przez Bogusława Brezę lista miejscowości, w których odbyły się strajki uczniów przeciwko usuwaniu języka polskiego ze szkoły, licząca 168 wsi i miasteczek ze wskazanego obszaru oraz mapa poglądowa, wskazująca miejsca strajków