100 rocznica urodzin

Uchwała Senatu RP związana z Lechem Bądkowskim

W ostatnim tygodniu otrzymaliśmy list z Kancelarii Senatu RP – a w nim treść uchwały z dnia 12 marca 2020 roku w związku z 100. rocznicą urodzin Lecha Bądkowskiego. Z pewnością inicjatorem tej ważnej przesyłki był senator Kazimierz Kleina. Jako rodzina Lecha Bądkowskiego mieliśmy spotkać się w Warszawie już dzień wcześniej – 11 marca, a senator miał plany żeby nas przyjąć. Ze względu na panującą sytuację związaną z rozprzestrzeniającym się koronawirusem większość gości została odwołana parę dni wcześniej. W ostatnim momencie zrezygnowaliśmy z wyjazdu, była to decyzja trudna, ale z pewnością rozsądna, nie myśląc tylko o sobie.

W mocno okrojonym składzie, 12 marca w Senacie RP odbyła się uroczystość upamiętniająca Lecha Bądkowskiego – otwarcie wystawy przybliżające jego życie i działalność, przygotowane przez Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku. Poprzedziło ją podjęcie wspomnianej uchwały, której treść prezentujemy poniżej.

Dziękujemy senatorowi RP Kazimierzowi Kleinie za działania związane z upamiętnieniem Lecha Bądkowskiego z wiarą, że spotkamy się w lepszym czasie.

Małgorzata Bądkowska

Andrzej Busler

Treść uchwały

Urodzony 24 stycznia 1920 r. w Toruniu Lech Bądkowski, należał do pierwszego pokolenia Pomorzan, które mogło chłonąć patriotyczne wychowanie w polskiej szkole, bez ingerencji władz zaborczych. Jego wejście w dorosłe życie wiązało się z dramatycznymi przeżyciami narodu polskiego. Lech Bądkowski we wrześniu 1939 r. był dowódcą plutonu w Wojsku Polskim. Wziął udział w bitwie nad Bzurą. Przeżycia z tego okresu uwiecznił w zbiorze opowiadań „Bitwa trwa”.

Po klęsce kampanii wrześniowej, poprzez Ukrainę i Węgry, przedostał się do Francji, gdzie został żołnierzem Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Walcząc w jej szeregach, odznaczył się w bitwie o Narvik. Po pokonaniu przez III Rzeszę Francji udało mu się dostać do Anglii, gdzie został żołnierzem polskiej Marynarki Wojennej. Walczył na Oceanie Atlantyckim i Morzu Śródziemnym. Przeszedł też szkolenie desantowo-powietrzne, był „cichociemnym”. Za swoją postawę na froncie został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Od czasu pobytu w Anglii stał się wzorem społecznika angażującego się w szereg przedsięwzięć dla wspólnego dobra, bez trwogi, z rozwagą dążącego do realizacji założonych celów. Zafascynowała go historyczna słowiańskość Pomorza od Wisły na wschodzie po Odrę na zachodzie. Upowszechniał w wielu wydawnictwach wiedzę o słowiańskich korzeniach tego regionu i przekonywał, że powinien on być po wojnie włączony w granice Polski – dla jej samodzielnego, bezpiecznego rozwoju. Te idee wcielał w życie także poprzez współtworzenie Związku Pomorskiego i przewodniczenie mu.

Uznając, że jedynie będąc w Polsce, będzie miał jakikolwiek wpływ na rozwój sytuacji w kraju, w 1946 r. pierwszym transportem zdemobilizowanych żołnierzy polskiej Marynarki Wojennej przybył do Gdyni. Zorientował się, że w ówczesnej sytuacji nie ma szans realizować swoich ambicji i celów politycznych. Obrał zawód dziennikarza i pisarza, uznając, iż w dogodnej chwili uda mu się bardziej zaangażować w sprawy publiczne.

Był niestrudzonym publicystą, twardym, skutecznym polemistą. Opublikował wiele zbiorów opowiadań, esejów i powieści o tematyce pomorskiego średniowiecza, ale także współczesnych. Został członkiem Związku Literatów Polskich, prezesem oddziału gdańskiego i członkiem zarządu głównego, członkiem polskiego PEN-Clubu, wchodził w skład jego zarządu. Należał też do Instytutu Bałtyckiego i Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.

W jego publicystyce i działalności miejsce szczególne zajmowały problematyka kaszubsko-pomorska oraz idea samorządności i krajowości. Wspierał początkujących pomorskich i kaszubskich literatów, tłumaczył dzieła literatury kaszubskiej na język polski. Przyjmował, że północna i zachodnia część współczesnej Polski odegra decydujące znaczenie w procesie demokratyzacji i decentralizacji państwa. Praca na rzecz najbliższego regionu była dla niego podstawą rozwoju kultury, moralności, szkołą obywatelskiego, samorządowego działania.

Po odwilży politycznej 1956 r. należał do głównych twórców i działaczy Zrzeszenia Kaszubskiego, przemianowanego później na Zrzeszenie Kaszubsko Pomorskie. Był jego wiodącym ideologiem, nadając mu kształt samorządnej organizacji, także o znaczeniu politycznym. Stało się ono, szczególnie dla ludzi młodych, miejscem kształtowania postaw obywatelskich. Z tego grona w przyszłości rekrutowały się pomorskie kadry samorządowe, posłowie, senatorowie. Lech Bądkowski uczył pracy dla regionu, inicjatywy i odpowiedzialności w jego kulturowym i ekonomicznym rozwoju.

W 1980 r. na wieść o strajku gdańskich stoczniowców przyłączył się do niego jako przedstawiciel środowiska pisarzy. Wszedł w skład Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, którego był rzecznikiem prasowym. Stał się jednym z twórców słynnego porozumienia sierpniowego pomiędzy strajkującymi robotnikami a rządem. Został przewodniczącym kolegium redakcyjnego samoistnej części „Dziennika Bałtyckiego” pt. „Samorządność”, prezentującej interes i opinie rodzącego się związku zawodowego „Solidarność”. W 1981 r. założył i prowadził tygodnik „Samorządność”, w następnym roku zlikwidowany przez władze stanu wojennego.
 

Zmarł 24 lutego 1984 r. w Gdańsku, a jego pogrzeb stał się manifestacją przedstawicieli wszystkich środowisk działających na rzecz obalenia ustroju totalitarnego w Polsce.

Postawa i osiągnięcia Lecha Bądkowskiego są stale żywe na Pomorzu i Kaszubach. Jego imię noszą szkoły, sale, ulice. Organizowane są poświęcone mu wystawy, uroczystości, konferencje, wydawane są książki. Rok jego imienia ogłosiły Zrzeszenie Kaszubsko- Pomorskie i Rada Miasta Gdańska. 3 maja 2006 r. prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Oddając niniejszą uchwałą cześć Lechowi Bądkowskiemu, Senat Rzeczypospolitej Polskiej okazuje również wyrazy pamięci wszystkim, którzy swoją pracą i oddaniem przyczynili się do powstania demokratycznej Polski.

Uchwała Senatu RP związana z Lechem Bądkowskim.

Senator Kazimierz Kleina prezentujący treść uchwały. Fot. M. Józefaciuk / Kancelaria Senatu RP

Otwarcie wystawy poświęconej Lechowi Bądkowskiemu w Senacie RP. Od lewej: senator Kazimierz Kleina, Basil Kerski - dyrektor ECS, Tomasz Grodzki - marszałek Senatu RP oraz Jan Wyrowiński - prezes ZKP, a dawniej wicemarszałek Senatu RP.