Słuchowisko na trudny czas

Zaklęta królewianka

W tym roku minęła 100. rocznica urodzin Lecha Bądkowskiego (1920‒1984). Z tej okazji Rada Miasta Gdańska ustanowiła go patronem roku i często na Pomorzu (i nie tylko) wspominamy osiągnięcia tego działacza społecznego, pisarza, publicysty i współzałożyciela Zrzeszenia Kaszubskiego. Stosunkowo rzadko wspomina się jednak o jego twórczości dla najmłodszych. Tymczasem Bądkowski ma na swoim koncie interesujące dokonania na tym polu. W tym miejscu przypomnieć bajkę Zaklęta królewianka. W lipcu 1959 roku oparty na tym utworze spektakl, w reżyserii Natalii Gołębskiej, miał swą premierę w gdańskim Teatrze Miniatura. W tymże roku Wydawnictwo Morskie wydało ową bajkę, a sztuka oparta na tym dziele ukazała się nakładem Wojewódzkiego Domu Twórczości Ludowej w Gdańsku. Ze wspomnień córki Lecha Bądkowskiego – Sławiny Kosmulskiej – możemy się dowiedzieć o szczegółach powstania utworu:

Kiedy byłam dziewczynką, pewnego dnia mój ojciec po powrocie do domu podarował mi prezent, myślałam, że będą to jakieś słodkości, więc byłam bardzo rozczarowana, gdy ujrzałam maszynopis bajki. Po latach uświadomiłam sobie, jak cenny był to prezent. Ojciec pisał ten utwór z myślą o mnie, zresztą główną bohaterką jest dziewczynka o moim imieniu.

Program „Zaklętej królewianki” z 1959 roku. Archiwum WK

Przez wiele lat Zaklęta królewianka nie wracała na scenę, nie doczekała się także nowych wydań książkowych. Zmieniło się to w 2009 roku. Sztuka została wówczas przetłumaczona na język kaszubski przez Hannę Makurat i opublikowana w zbiorze Dramaty wydanym przez Oficynę Czec. W 2014 roku dzieło Bądkowskiego ukazało się w postaci słuchowiska radiowego i audiobooka, przygotowanych przez gdyński oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oraz Radio Gdańsk. Twórcą adaptacji bajki był Andrzej Busler, a reżyserem Jacek Puchalski. Przekładu na język kaszubski podjęła się Tatiana Slowi.

Nowa odsłona Zaklętej królewianki powstała głównie z myślą o najmłodszych, a także o szkołach, w których nauczany jest język kaszubski. Utwór może stanowić pomoc w pracy nauczycieli języka kaszubskiego organizujących wspólnie ze swymi uczniami różnego typu inscenizacje w rodny mòwie. Także z myślą o najmłodszych została zaprojektowana szata graficzna oprawy płyty, która swą bogatą kolorystyką ma zachęcać dzieci do wysłuchania słuchowiska. Autorką tego projektu graficznego jest Małgorzata Bądkowska – absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Wśród osób, które wcieliły się w role bohaterów słuchowiska, znaleźli się ówcześni dziennikarze Radia Gdańsk: Tatiana Slowi, Magdalena Kropidłowska i Maciej Bandur, aktor Zbigniew Jankowski oraz student Akademii Muzycznej w Gdańsku Michał Bronk. Oprawę muzyczną słuchowiska przygotowali Iga Apollo i Stanisław Bula; wśród wykorzystanych przez nich instrumentów znalazły się m.in. flet, gitara, misy i gongi tybetańskie oraz tak egzotyczne, jak pałka deszczowa i dzwoneczki shanti.

Słuchowisko nagrano w studio Radia Gdańsk. Od lewej: Michał Bronk, Stanisław Buła i Tatiana Slowi. Fot. Andrzej Busler

W końcu czerwca 2014 roku w gdyńskim Ośrodku Kultury Kaszubsko-Pomorskiej (obecne Kaszubskie Forum Kultury) odbyła się promocja słuchowiska. Tego samego dnia płyty z Zaklętą królewianką przekazano w darze najmłodszym pacjentom Oddziału Rehabilitacji Dziecięcej w Dzierżążnie. Stało się to przy okazji prezentacji spektaklu Królewna śnieżka przygotowanego przez rodziców dzieci z Przedszkola nr 28 z Gdyni-Witomina na czele z Małgorzatą Woźniak. Kilka dni później w niedzielnym Magazynie Kaszubskim w Radio Gdańsk wyemitowano pierwszy odcinek „Zaklętej królewianki”. Podczas następnych czterech niedziel można było posłuchać kolejnych fragmentów słuchowiska. Płyta trafiła także do wielu szkół , w których nauczany jest język kaszubski. W grudniu 2014 r. była również darmowym dodatkiem do miesięcznika „Pomerania”.

Płyty przekazano m.in. najmłodszym pacjentom szpitala w Dzierżążnie. Archiwum Tomasz Talbierz

Zapraszamy do wysłuchania tego utworu. To dobra okazja do poznania twórczości Lecha Bądkowskiego i zanurzenia się w piękny kaszubski świat podczas trudnego czasu panującej pandemii.

Andrzej Busler

Słuchowisko „Zaklęta królewianka” znajdziecie poniżej:

Zachęcam także do obejrzenia filmu promującego projekt:

Lech Bądkowski (1920−1984) był pisarzem, dziennikarzem i działaczem kaszubsko-pomorskim. Żołnierz Września 1939, a następnie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, kawaler Krzyża Virtuti Militari. Współzałożyciel Zrzeszenia Kaszubskiego w 1956 roku. W 1980 roku rzecznik Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, sygnatariusz Porozumień Sierpniowych i orędownik samorządnej Polski. Autor blisko trzydziestu książek, setek artykułów oraz tłumaczenia na język polski kaszubskiej epopei „Żëcé i przigòdë Remùsa” W jego bogatej twórczości publicystycznej i literackiej odnajdziemy także utwory dla najmłodszych.