Wyniki wyszukiwania

Gdyńskie dzielnice

Witomino

Na kolejne urodziny Miasta Gdyni przypadające 10 lutego, publikuję tekst związany z moją rodzinną dzielnicą ‒ Witomino, miejscem malowniczo położonym na wzgórzach morenowych (80‒115 m n.pm.) wśród pięknych lasów Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Moja rodzina zamieszkała w tym zakątku w 1931 roku, zasiedlając jeden z charakterystycznych domów u zbiegu ulicy Poprzecznej i Stawnej. Najstarsze materiały, przytoczone w tekście pochodzą w dużym stopniu z archiwów wydobytych przez dr. Tomasza Rembalskiego, który przez przeszło dekadę był także mieszkańcem Witomina. W 2018 roku mieliśmy okazję wspólnie poprowadzić jeden ze spacerów historyczno-krajoznawczych przybliżających tę dzielnicę Gdyni. Dwa lata później w 2020 roku witomiński spacer prowadziłem wspólnie z krajoznawcą, autorem wielu przewodników - Jarosławem Ellwartem. Kolejna część informacji, które przytaczam to wspomnienia i obserwacja zarówno moja jak i członków mojej rodziny, którzy w większości zakończyli już swoją ziemską drogę.

Gdyńskie zabytki

Najstarszy pomnik

Mało gdynian zna to miejsce – pomnik Ofiar I Wojny Światowej znajdujący się przy ulicy Działdowskiej 12 w obecnej dzielnicy – Leszczynki. Wcześniej, do około 1950 roku, zabytek był usytuowany w sercu starej Chyloni w pobliżu plebani parafii pw. Św. Mikołaja. Mało znany jest także fakt, że jest to najstarszy gdyński pomnik, który został ufundowany przez Bractwo Najświętszego Serca Maryi w okolicy 1921 roku. Bractwo zostało zawiązane niedługo wcześniej – 11 listopada 1918 roku, należało do niego 250 parafian co stanowiło wówczas trzecią cześć ogólnej liczby mieszkańców Chyloni. Historię pomnika przybliżaliśmy wspólnie z dr. Tomaszem Rembalskim i Jarosławem Ellwartem uczestnikom spaceru zorganizowanego przez Kaszubskie Forum Kultury w 2018 roku. W ostatnich tygodniach pomnik został poddany gruntownej renowacji i wpisany do rejestru gdyńskich zabytków. Stało się to dzięki inicjatywie Stowarzyszenia „Nasze Leszczynki”, ofiarności mieszkańców Leszczynek i Chyloni, finansowemu wsparciu Gminy Gdynia oraz pomocy parafii pw. Św. Józefa. Całość projektu koordynowali: Izabela i Robert Nieżorawscy.

W północnej stronie Gdyni

Oksywie w programie „Tedë jo” w TVP 3 Gdańsk

14 czerwca 2020 roku w programie „Tedë jo” w TVP3, został wyemitowany materiał o najstarszej części Gdyni – prastarym Oksywiu. Kilka dni wcześniej, miałem okazję spędzenia twórczego popołudnia z ekipą tworzącą wspomniany program: red. Karoliną Raszeją, operatorem Józefem Miszczakiem i dźwiękowcem Pawłem Myszkierem. Wspólnie z ks. proboszczem Kazimierzem Glamą oraz ks. Grzegorzem Milochem mówiliśmy m.in. o kościele pw. Św. Michała Archanioła i średniowiecznej przeszłości Oksywia. Skrót tego materiału ukazał się tego samego dnia w wieczornej „Panoramie” TVP 3 Gdańsk.

Gdyńskie dzielnice

Oksywie

Na Òksëwsci Kãpie - Tam na dole szëmią dunë, z pianą rąbią krôj, a tu w górze płaczą zwònë, na grobów cëchi rôj. Tu kòscółk midzë grobë, jak wdowa wtulił sã, a płôszczã gò żałobę (...). W tak malowniczy sposób opisywał Oksywie w swym wierszu – lider ruchu młokaszubskiego – Aleksander Majkowski na początku XX wieku. Wspominając o historii Gdyni, utarło się powiedzenie „na początku było Oksywie”. Znalazło ono nawet odzwierciedlenie w tytule książki redagowanej przez Józefa Borzyszkowskiego, wydanej w 2004 roku z okazji 750-lecia określenia granic parafii Oksywskiej. Ta obecna dzielnica Gdyni, a dawniej samodzielna osada, to miejsce o niezwykle bogatej historii, sięgającej wiele wieków, przed osiedleniem się Słowian na tym terenie.

Gdyńscy Kaszubi

Lucjan Hoga – jestem z Wiczlina

Wiczlino jest częścią Gdyni, która w ostatnich latach bardzo mocno się zmienia. Ten proces będzie postępować, według planów rozwoju, zachodnią część miasta ma zamieszkiwać w przyszłości co najmniej kilkadziesiąt tysięcy gdynian. Całkiem nie tak dawno, bo jeszcze w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, a więc zaledwie trzydzieści parę lat temu, mijając Chwarzno i obwodnicę Trójmiasta zaczynał się inny, spokojniejszy świat – pola obsiane żytem, pasące się krowy, rzadka jednorodzinna zabudowa, niewielki ruch samochodów oraz często słyszany język kaszubski były stałym składnikiem ówczesnego, wiczlińskiego krajobrazu. Stopniowe zmiany zaczęły postępować w końcówce ubiegłego tysiąclecia, by nabrać na sile i dynamice w ostatniej dekadzie. O najstarszych mieszkańcach Wiczlina, historii tego miejsca oraz zmieniającym się świecie dowiaduje się podczas rozmowy z Lucjanem Hogą – rodowitym mieszkańcem tej obecnej dzielnicy Gdyni.

Ponad życie, ponad śmierć, ponad siebie samych

66 Kaszubski Pułk Piechoty i mjr Leon Kowalski

19 października 2019 roku w Gdyni odbyła się uroczystość odsłonięcia nazwy Placu im. 66 Pułku Kaszubskiego. Jest to pewne podsumowanie działań w Gdyni związanych z tą legendarną formacją wojskową. Działania te trwają blisko dekadę i polegają na przywróceniu pamięci o dzielnych żołnierzach 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, która była niszczona w czasach PRL-u. Nie działo się to bez przyczyny. Pamięć o marszałku Józefie Piłsudskim zacierano w tym czasie, często graniczyło to z absurdem. Pojawiający się w nazwie Pułku – przymiotnik "kaszubski", także z pewnością nie wzbudzał zachwytu ówczesnych władz, które starały się sprowadzić wszystko co kaszubskie do rangi przaśnego folkloru, ograniczając inne, ważne dziedziny.

Plac Kaszubski w dawnej fotografii

Piękna wystawa i gdyńskie "kwiatki"

Serdecznie zapraszam do obejrzenia drugiej części wystawy Serce Gdyni ‒ plac Kaszubski i jego mieszkańcy w dawnej fotografii. Jest to kontynuacja projektu zapoczątkowanego w 2018 roku. Wówczas, dzięki pasji Marcina Scheibe – prawnuka Jakuba i Elżbiety, którzy zostali uwiecznieni na popularnej ławeczce Kaszubów na placu Kaszubskim w Gdyni powstała wspomniana wystawa. Gdyński miłośnik historii, od wielu lat kolekcjonuje zdjęcia, pocztówki i inne dokumenty związane z placem Kaszubskim i jego okolicami, które udostępnia w internecie na stronie związanej z sercem dawnej Gdyni. Dużą wartością jest to, że Marcin Scheibe nawiązał wiele kontaktów z potomkami rodzin zamieszkującymi dawniej oraz obecnie w tym miejscu, integrując to środowisko.

Zasłużeni Pomorzanie

Antoni Abraham – król Kaszubów

W tym roku mija sto lat od Konferencji Pokojowej w Wersalu, na mocy której część Pomorza powróciła do Macierzy. W czerwcu minie także kolejna rocznica śmierci Antoniego Abrahama, syna ziemi kaszubskiej – bojownika o jej polskość, bardzo mocno związanego z wydarzeniami we Francji. Także w tym roku minie 150 rocznica urodzin Abrahama.

Konferencja w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym

O Gdyni – w różnych aspektach

W czwartek, 30 maja 2019 roku w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym w Gdyni odbyła się konferencja „Gdynia – historia i teraźniejszość”. Jej program obejmował m.in. omówienie zakończonej w marcu kolejnej edycji konkursu Wiedzy o Gdyni oraz prelekcje dotyczące historii i współczesności naszego miasta oraz jego mieszkańców. Miałem okazję znaleźć się w gronie prelegentów – obok Andrzeja Bienia – wiceprzewodniczącego Rady Miasta Gdyni, Małgorzaty Sokołowskiej – dziennikarki i autorki wielu publikacji gdyńskich, Tomasza Sosnowskiego – kierownika Ośrodka Edukacji Muzeum Miasta Gdyni, Lechosława Dzierżaka – radnego Rady Miasta Gdyni i Arkadiusza Brzęczka – autora wielu spacerów po Śródmieściu.

Dzieje Gdyni

„Gdynia w gazetach” powraca

W 2001 roku znana badaczka i propagatorka dziejów Gdyni – Małgorzata Sokołowska wydała książkę „Gdynia w gazetach przez 75 lat”. Publikacja będąca wyborem artykułów prasowych z lat 1926–2001, w ciekawy sposób przybliżyła historię i koloryt miasta z morza i marzeń. Książka cieszyła się dużym zainteresowaniem czytelników i nakład dość szybko został wyczerpany. Można ją było czasem znaleźć na aukcjach internetowych, rzadziej w antykwariatach oraz oczywiście w gdyńskich bibliotekach. Przez wiele lat słyszeliśmy dużo zapytań – gdzie można nabyć tę książkę? Mamy dobrą informację – w najbliższym czasie będzie to możliwe, właśnie trwa dodruk tej ciekawej publikacji. Już niebawem będzie dostępna w naszej księgarni.

Otwarcie wystawy

O Lechu Bądkowskim oraz kaszubski etnodesign w kartuskim Muzeum

21 lutego w Muzeum Kaszubskim im. Franciszka Tredera w Kartuzach odbyło się spotkanie O Lechu Bądkowskim raz jeszcze współorganizowane przez naszą Księgarnię CZEC. Poświęcone ono było pamięci Lecha Bądkowskiego - członka naszej rodziny. W pierwszej części odbyła się projekcja filmu Kryptonim Inspirator. Po niej, rozmowę z wnuczką Lecha Bądkowskiego ‒ Miłosławą Kosmulską przeprowadził Andrzej Busler – prezes ZKP Gdynia. W dalszej części do dyskusji włączyła się publiczność kartuskiego spotkania m.in. Elżbieta Bugajna, Kazimierz Formela, Brunon Cirocki oraz Sławomir Kosmulski. W dalszej części wieczoru otwarto wystawę przygotowaną przez naszą firmę - Kaszubski etnodesign autorstwa Małgorzaty Bądkowskiej – absolwentki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Koncert w Chyloni

Muzycznie w 100. rocznicę odzyskania niepodległości

11 maja w chylońskiej świątyni pw. Św. Jana Chrzciciela odbył się pierwszy z dwóch koncertów związanych z 100. rocznicą odzyskania niepodległości "Nie ma Kaszub bez Polonii". Wystąpiły dwa chóry: Gdyński Chór Kameralny oraz Dzwon Kaszubski pod dyrekcją Piotra Klemenskiego, które zaprezentowały blisko dwadzieścia utworów patriotycznych – dawnych i współczesnych. Koncert podzielono na kilka bloków – pierwszy, dotyczący okresu I wojny światowej, drugi – pieśni kaszubskich – Jana Trepczyka i Hieronima Derdowskiego, trzeci – związany tematycznie z II wojną światową oraz ostatni – prezentujący piękne, muzyczne interpretacje utworów poetyckich Cypriana Kamila Norwida, Wisławy Szymborskiej oraz św. Jana Pawła II. Koncert poprowadziła członkini Dzwonu Kaszubskiego – Izabela Straczewska, która w bardzo ciekawy, zwięzły sposób przybliżyła historię kompozytorów i prezentowanych utworów. W trakcie koncertu miałem okazję wygłoszenia wykładu, przybliżającego tło historyczne 1918–1920 na Pomorzu.

Bohater z Kaszub

Pogromca Luftwaffe major Józef Jeka

Często narzekamy na brak autorytetów. Szukając osób, które mogłyby być autorytetami, zazwyczaj sięgamy do zamierzchłej przeszłości, nie pamiętając o wspaniałych przykładach z kaszubskiej ziemi, o ludziach żyjących niedawno, bo w XX wieku. Taką ważną postacią jest niewątpliwie legenda polskiego lotnictwa wojskowego – major Józef Jeka, Kaszuba pochodzący z miejscowości Tupadły. Blisko dziesięć lat temu zaciekawił mnie tą niezwykłą postacią ppłk Andrzej Franciszek Kuchnowski. Artykuł o dzielnym pilocie z Kaszub był prezentowany w 2011 roku w "Pomeranii". Kilka lat później znajomy reżyser filmów dokumentalnych namawiał mnie na nakręcenie materiału o majorze Jece. Niestety do wieczności odszedł nagle ppłk Andrzej Franciszek Kuchnowski, który był dla mnie głównym informatorem w tej kwestii oraz osobą szczerze zaangażowaną w pielęgnowanie pamięci o majorze Jece. Filmu nie będzie, ale przypominam tę niezwykłą historię na naszym blogu.

Kaszuba z Nordy

Józef Jeka urodził się 6 kwietnia 1917 roku w Tupadłach (dziś to dzielnica Władysławowa) w rodzinie Antoniego i Agaty z domu Muddlaff. Jekowie od pokoleń pielęgnowali tradycje patriotyczne. Antoni Jeka, ojciec Józefa, był w latach 1918–1920 działaczem Zachodniej Straży Obywatelskiej w powiecie morskim, a podczas II wojny światowej członkiem Organizacji Wojskowej Pomorza. Dwaj bracia Józefa, Alfons i Stanisław, należeli do TOW Gryf Pomorski. Józef Jeka po ukończeniu szkoły powszechnej w Wejherowie wstąpił do tamtejszego Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego. Edukację przerwał po ukończeniu siedmiu klas.

Król Kaszubów

Niezłomny Kapłan

3 kwietnia 2018 roku minęła 104 rocznica urodzin ks. prałata dr. Hilarego Jastaka. Od jego śmierci minęło już osiemnaście lat. Miasto Gdynia i gdynianie nie zapomnieli o tej ciekawej i zasłużonej postaci.


Młodość

Hilary Jastak urodził się 3 kwietnia 1914 roku w Kościerzynie w rodzinie Marii i Jakuba Jastaków. Był najmłodszym z szesnaściorga dzieci. Ojciec Hilarego był postacią niezwykle znaną w tym mieście, w czasach zaboru pruskiego należał do aktywnych działaczy propolskich, w okresie I wojny światowej zasiadał w Radzie Miejskiej Kościerzyny z listy polskiej, a w międzywojniu był początkowo przewodniczącym Rady, a późniejszym czasie burmistrzem Kościerzyny. Matka Hilarego zmarła, gdy jej syn miał siedem lat. Za sprawą działalności społecznej i politycznej swego ojca, młody Hilary miał okazję częstych spotkań z wieloma działaczami i literatami kaszubsko-pomorskimi, którzy często odwiedzali kościerski dom Jastaków, byli to m.in. Antoni Abraham, Tomasz Rogala, biskup Konstantyn Dominik, ks. Kazimierz Bieszk, ks. Józef Wrycza, redaktor Władysław Kulerski, Izydor i Teodora Gulgowscy oraz mający ogromny wpływ na powołanie do kapłaństwa – ks. Leon Heyke, będący także jego nauczycielem. W Kościerzynie Hilary Jastak ukończył Szkołę Powszechną przy Seminarium Nauczycielskim oraz Gimnazjum Męskie w Chełmnie.

Znani Pomorzanie

O Lechu Bądkowskim raz jeszcze

24 lutego 2018 roku minęła 34 rocznica śmierci Lecha Bądkowskiego – postaci o niezwykle ciekawym życiorysie i wielu zasługach dla swej ojczyzny. Dziś, niestety brak takich ludzi, z perspektywy czasu chciałoby się powiedzieć – nigdy nie za dużo o Lechu… Na przestrzeni lat publikowałem sporo o tym Pomorzaninie. Z pewnością najważniejszą pozycją była książka „Lech Bądkowski w wywiadach radiowych”. Obecnie przypominam artykuł publikowany w książce „Lech Bądkowski – 30 lat później”. Jest to pokłosie konferencji zorganizowanej w 2014 roku w Bibliotece w Bolszewie.

Przewodnik o mieście z morza i marzeń

Gdyńskim szlakiem

10 lutego 2018 roku w dzień urodzin miasta Gdyni ukazała się książka Gdynia. Przewodnik. Na przestrzeni ostatnich lat publikowano wiele pozycji o tematyce gdyńskiej. Piękne albumy wydawał Sławomir Kitowski, ciekawie o historii ‒ tej dawniejszej pisał Tomasz Rembalski, natomiast o tej nowszej – Małgorzata Sokołowska. Sporo niezwykle wartościowych publikacji o tematyce morskiej, bardzo mocno powiązanej z miastem z morza i marzeń, publikował Jerzy Drzemczewski. Wspominając tematykę gdyńską, koniecznie trzeba wymienić nieżyjących już: Kazimierza Małkowskiego i Edwarda Obertyńskiego. Przewodników turystycznych ukazywało się jednak niewiele, często były one powiązane z pozostałymi dwoma grodami Trójmiasta. Samodzielny przewodnik o naszym mieście – Gdynia – w dość ciężkim czasie dla wydawców (w 1989 roku) opublikował wspomniany Kazimierz Małkowski, a wiele lat później Agnieszka Walczak – Gdynia dla każdego (2012). Ten ostatni był przygotowany z myślą o osobach niepełnosprawnych. Aby dostrzec pełniejszą paletę gdyńskich przewodników trzeba cofnąć się do międzywojnia. Dziś ukazują się reprinty tych wydań, a pierwsze wydania można spotkać jedynie w muzeach i rzadziej w antykwariatach. Wiele, mniejszych gmin i powiatów doczekało się ciekawych przewodników.